Badanie osadu w moczu – po co się je wykonuje i jak przebiega?

Ogólne badanie moczu to jedno z podstawowych badań diagnostycznych, jakie przeprowadza się u pacjentów. Ma ono bardzo dużą wartość diagnostyczną, ponieważ dzięki niemu można wykryć występowanie nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek i układu moczowego. W celu dalszej diagnostyki wykonuje się zazwyczaj badanie osadu w moczu. Dowiedz się, co można podczas niego wykryć.

Podczas ogólnego badania moczu sprawdza się przede wszystkim parametry fizykochemiczne pobranego płynu. W tym celu pobiera się jego próbkę, a następnie poddaje ją analizie pod mikroskopem. W trakcie badania ocenia się m.in. barwę, pH, wagę oraz przejrzystość. Prawidłowy mocz jest klarowny, choć mogą występować w nim śladowe ilości dodatkowych elementów, takich jak nabłonki płaskie, pojedyncze leukocyty i erytrocyty czy bakterie. Problem pojawia się, gdy ich wartości są znacznie przekroczone. Wówczas lekarz może zlecić dokładniejsze badanie osadu w moczu. 

• Badanie osadu w moczu – co można podczas niego wykryć?
• Badanie osadu moczu – jak wygląda procedura?

Badanie osadu w moczu – co można podczas niego wykryć?

Osad moczu to niepokojące zjawisko, którego pojawienie się może świadczyć m.in. o zakażeniu układu moczowego, zapaleniu cewki moczowej, kamicy nerek czy nowotworach układu moczowego lub np. układu rodnego. Dlatego tak ważne jest, aby przeprowadzić głębszą diagnostykę.

Podczas badania widocznego osadu w moczu pod mikroskopem można wykryć np.:

• nabłonki płaskie – powyżej 3 w polu widzenia mikroskopu świadczy o zapaleniu układu moczowego. Z kolei u kobiet po porodzie ich obecność jest zupełnie naturalna;
• leukocyty – wartości powyżej 5 w polu widzenia mikroskopu oznacza infekcję lub uszkodzenia w układzie moczowym;
• krwinki czerwone – powyżej 3 erytrocytów w polu widzenia mikroskopu to znak, że doszło np. do uszkodzenia elementu układu moczowego;
• komórki lub strzępki drożdży – to oznaka rozwoju infekcji grzybiczej lub efekt zbyt intensywnej antybiotykoterapii;
• bakterie – pojawiają się, gdy rozwija się infekcja układu moczowego. Jednak bakterie w osadzie moczu mogą świadczyć także o nieprawidłowo pobranej próbce lub zanieczyszczeniu pojemnika;
• kryształy, np. takie jak kwas moczowy, szczawiany wapnia czy fosforany bezpostaciowe – zazwyczaj pojawiają się przy zmianie diety. Nie świadczą o stanie chorobowym, ale ich pojawienie się może zwiastować ryzyko rozwoju kamieni nerkowych;
• spermatocyty – ich obecność może oznaczać niewłaściwe funkcjonowanie zwieracza pęcherza.

Należy pamiętać, że obecność tych elementów jest w większości przypadków normalna i nie oznacza niczego niepokojącego. Odpowiednie działania należy podjąć dopiero wtedy, gdy ich wartości znacznie wykraczają poza normę.

Badanie osadu moczu – jak wygląda procedura?

- Rozszerzone badanie moczu należy rozpocząć od pozyskania od pacjenta próbki. Ważne jest, aby płyn znajdował się w jałowym, zakręcanym pojemniku. Słoiki lub inne naczynia nie są dopuszczalne ze względu na ryzyko występowania bakterii. Osoby, które skorzystały z takich rozwiązań, należy poprosić o ponowne przyniesienie próbki zgodnie z zasadami – wyjaśnia ekspert firmy Argenta.

Następnie należy przejść do przygotowania wsadu moczu. W tym celu trzeba:

• poddać wirowaniu odpowiednią objętość wymieszanego płynu z zachowaniem stałego współczynnika zagęszczenia – najlepiej użyć do tego jednorazowych, stożkodennych probówek z naniesioną skalą objętościową. Pozwoli to na makroskopową ocenę moczu; 
• zebrać supernatant, który znajduje się nad odwirowanym osadem. Można to zrobić pipetą jednorazową (w przypadku przygotowywania materiału do badania w probówce z podziałką) lub pipetą miarową do uzyskania materiału o 20-krotnym zagęszczeniu,
• wymieszać dokładnie uzyskany materiał. 

Tak przygotowany osad moczu trzeba poddać analizie pod mikroskopem kontrastowo-interferencyjnym, kontrastowo-fazowym albo świetlnym. Badanie należy najpierw przeprowadzić pod małym powiększeniem w polu widzenia, tj. od 100 do 200x. Wówczas można zobaczyć rozmieszczenie poszczególnych elementów. Na koniec należy powiększyć obraz 400x, ocenić jakościowo, ilościowo i półilościowo badany materiał w widocznym polu widzenia oraz zapisać wnioski z analizy według standardowej procedury. 

Badanie widocznego osadu w moczu jest bardzo istotne dla oceny zdrowia pacjenta. Dlatego należy przestrzegać wszystkich zasad odnośnie do sposobu analizy. Dzięki temu wyniki będą wiarygodne, a specjalista będzie mógł podjąć stosowne kroki w celu wyleczenia pacjenta.

Data publikacji: 2022-07-15, ostatnia zmiana: 2022-07-15