Wiele sprzętów medycznych ma zastosowanie w codziennym życiu. Używane są nie tylko przez lekarzy czy personel medyczny, ale również przez zwykłych ludzi w domu. Jednym z nich jest termometr. Pierwszy znany nam model został wynaleziony w 210 r. p.n.e., natomiast przyrząd znany nam obecnie w podobnej formie został stworzony przez Gabriela Vahrenheita w XVIII wieku. Warto więc poznać współczesne termometry - jakie są ich rodzaje?
Wiele osób zastanawia się, jak działają termometry - jakie są ich rodzaje? Otóż warto wiedzieć, że te przyrządy do pomiaru temperatury ciała wykorzystują metodę pośrednią. Pomiar analizowany jest na podstawie zmian pod wpływem temperatury, właściwości termometrycznej ciała zastosowanego w termometrze. Przyrząd, który służy do pomiaru temperatury ciała nazywa się termometrem lekarskim. Umożliwia odczyt zmierzonej temperatury w momencie zaprzestania pomiaru, w czasie gdy temperatura przyrządu spada. Występuje kilka rodzajów termometrów lekarskich. Warto zauważyć, że kiedyś termometry miały inną formę i ich pomiar nie był tak precyzyjny do czasu wprowadzenia termometru cieczowego. Inną nazwą tego termometru jest termometr maksymalny. Do 2009 roku można było zakupić termometr rtęciowy, który wykorzystywał niebezpieczny materiał, jakim jest rtęć. Zapewniał jednak bardzo precyzyjny pomiar w krótkim czasie. Obecnie termometry cieczowe posiadają stop galu, indu bądź cyny, które są materiałami bezpieczniejszymi. Warto wiedzieć, że w przeciwieństwie do rtęci stop galu zwilża ścianki szklanych kapilar, co utrudnia prawidłowe działanie termometru. Kolejną jego wadą jest czas pomiaru. W przypadku pomiaru w jamie ustnej wynosi on średnio 4 minuty, a w przypadku dołu pachowego - 10 minut. Jednocześnie nie sprawdza się do pomiaru temperatury u małych dzieci czy pacjentów, którzy nie chcą współpracować. Żaden termometr cieczowy nie wymaga zasilania oraz kalibracji. Zatem jego eksploatacja nie wiąże się z dodatkowymi kosztami. Cena takich modeli także nie jest wysoka.
Kolejnym rodzajem termometru jest zmiennofazowy. Wykonany jest z tworzywa sztucznego. Na przyrządzie w jednakowych odstępach znajdują się zagłębienia i w każdym z nich umieszczona jest mieszanina substancji, która zmienia kolor, w zależności od temperatury. Aby pomiar był maksymalnie trafny, te zagłębienia zostały pokryte polimerem. Temperaturę można mierzyć pod pachą, w ustach, ale też przykładać termometr do czoła. Należy też wiedzieć, że termometry powinny być przechowywane w temperaturze poniżej 35 stopni. W przeciwnym razie nie będą zapewniać dobrych pomiarów. W takim przypadku przed użyciem należy włożyć je do zamrażalnika, następnie trzymać przez 24 godziny w temperaturze pokojowej. Warto też wiedzieć, że termometry zmiennofazowe zazwyczaj są jednorazowego użytku. Sporadycznie można spotkać modele wielorazowe. Mogą one jednak wykazywać małą czułość.
Dobrym wyborem są na pewno termometry elektroniczne dotykowe. Pomiar w tym przypadku odbywa się za pomocą układu elektronicznego zwanego termistorem. Jego odporność elektryczna zmienia się wraz z temperaturą. Następnie zmiany rezystancji termistora są konwertowane i wyświetlane jako odczyt na ekranie. Dostępne są elektroniczne termometry dotykowe, którymi można dokonywać ciągłego pomiaru temperatury wewnętrznej ciała. Wykorzystuje się je na oddziałach intensywnej terapii, a zakres pomiaru wynosi od 25 do 45 stopni Celsjusza. Zatem mają zastosowanie zarówno w hipotermii, jak i w hipertermii. Czas pomiaru elektronicznych termometrów wynosi zazwyczaj od 10 do 15 sekund. Można wybrać również model, który posiada tryb przewidywania. Zatem gdy zostanie osiągnięta równowaga termiczna tkanek dokonuje pomiaru. Tryb ten zapewnia jeszcze szybszy odczyt, choć może być on mniej dokładny.
Niezwykle nowoczesnym przyrządem jest bezdotykowy termometr wykorzystujący podczerwień. To urządzenie wykrywa promieniowanie podczerwone, które emitowane jest przez gorące obiekty. Sensor nie styka się z ludzkim ciałem, a to oznacza, że sygnał jest odbierany, następnie konwertowany i wyświetlany. Można tutaj zdecydować się choćby na douszne termometry na podczerwień. Wykorzystują one promieniowanie cieplne emitowane przez błonę bębenkową. W nowocześniejszych modelach znajduje się mechanizm poprawki fizjologicznej, a to oznacza, że pomiar konwertowany jest na szacunkową temperaturę innych części ciała, np. jamy ustnej czy odbytu. Dostępne są również termometry wyposażone w tryb kalibracji. Trzeba przyznać, że termometry douszne są mniej precyzyjne. Zarówno termometry czołowe na podczerwień, jak i douszne próbkują temperaturę poprzez wielokrotny pomiar szczytowy. Jednocześnie algorytmy w poszczególnych modelach mogą się różnić, a to może powodować rozbieżność w pomiarach. Takie rodzaje termometrów szczególnie sprawdzają się do pomiaru temperatury u dzieci, czy pacjentów z urazami. Często stosowane są w szpitalach. Istotne znaczenie ma odległość pomiaru, która musi być odpowiednia, według zaleceń producenta, tak by był najbardziej dokładny.
Termometry wykorzystuje się w diagnostyce różnicowej. Oznacza to, że dokonuje się pomiaru ciała w celu wykreślenia toru gorączki. Jednocześnie zastosowanie niedokładnego sprzętu bądź jego nieumiejętne stosowanie może spowodować niemiarodajny wynik, a to przekłada się na dalsze postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne. Trzeba wiedzieć, że za regulację temperatury ludzkiego ciała odpowiada podwzgórze. Wynika to z faktu, że wyczuwa ono zmiany temperatury, jakie występują w krwioobiegu. Trzeba wiedzieć, że wykorzystuje się też metody bardziej inwazyjne do pomiaru temperatury wewnętrznej ciała. Temperaturę wewnętrzną ciała nazywa się złotym standardem i mierzy się ją umieszczając sondę termiczną w przełyku, tętnicy płucnej, w nosogardzieli czy pęcherzu. Rutynowo na szczęście nie stosuje się tak bardzo inwazyjnych metod. W jamie ludzkiej jest kilka miejsc, które pozwalają na stosunkowo dokładne pomiary temperatury wewnętrznej ciała. Jest to oczywiście dół pachowy, odbyt, przewód słuchowy, a także jama ustna, w miejscu pod językiem. Można także temperaturę mierzyć przykładając termometr do czoła. Warto zdawać sobie sprawę, że prawidłowa temperatura zależy od wieku. U osób starszych jest ona niższa nawet o pół stopnia. Jest uzależniona także od pory dnia. W godzinach popołudniowych temperatura może wzrosnąć także o pół stopnia. Na temperaturę ciała mają wpływ leki, choćby te wykorzystywane w leczeniu tarczycy. Nie bez znaczenia jest płeć. Kobiety w czasie jajeczkowania mają wyższą temperaturę, a czasami nawet stan podgorączkowy. Wysiłek poprzedzający pomiar także wpływa na temperaturę.
Autor artykułu
Artykuł został opracowany we współpracy z firmą Riester oferującej profesjonalny sprzęt dla lekarzy.
Data publikacji: 2021-09-01, ostatnia zmiana: 2021-09-01
