Pięć błędów, bez których Twoje teksty będą lepsze

Każdy, kto pisze, popełnia błędy. Niektóre są jednak szczególnie rozpowszechnione. Oto pięć z nich.

• Wyróżnianie partii tekstu
• Tak zwane coś w cudzysłowie
• Zaimkowa megalomania
• Coś się zdaje lub wydaje
• Obie, obaj i oboje

Wyróżnianie partii tekstu

Do wyróżniania partii tekstu używamy kursywy, cudzysłowu oraz pogrubienia. Jest to stosunkowo proste, ale łatwo z tym przedobrzyć. Najprościej rzecz ujmując: należy stosować każdorazowo tylko jedno wyróżnienie:

• Jeśli składasz coś kursywą lub pogrubiasz, nie bierz tego w cudzysłów;
• Jeśli wziąłeś coś w cudzysłów, składaj to pismem prostym.

Kilka przykładów:

Źle: „Litwo, ojczyzno moja, ty jesteś jak zdrowie”.

Poprawnie: Litwo, ojczyzno moja, ty jesteś jak zdrowie.

Poprawnie: „Litwo, ojczyzno moja, ty jesteś jak zdrowie.”

Źle: Czasami w tekście stosujemy pogrubienie, zwane też pod nazwą „bold”.

Poprawnie: Czasami w tekście stosujemy pogrubienie, zwane też pod nazwą bold.

Tak zwane coś w cudzysłowie

Kolejnym błędem związanym z cudzysłowem jest nadużywanie go po słowach „tak zwany” lub skrócie „tzw.”.

Przykład:

Źle: Pojedyncze litery na końcu wiersza to tzw. „sieroty”.

Poprawnie: Pojedyncze litery na końcu wiersza to tzw. sieroty.

To samo dotyczy oczywiście kursywy – jest to niemalże zamiennik cudzysłowu, a więc jej także po „tzw.” nie stosujemy.

Zaimkowa megalomania

Stosunkowo prosta zasada dotycząca grzecznościowego stosowania wielkiej litery w zaimkach sprawia wielu piszącym spory kłopot. Wielka litera jest mianowicie nadużywana w ten sposób, że piszący wyróżnia nią samego siebie i to, co stanowi jego własność lub cechę.

W ten sposób okazuje grzeczność i szacunek… samemu sobie, co – to chyba każdy przyzna – jest wręcz śmieszne.

Przykład:

Źle: Zapewniamy, że Nasza firma dostarczy wszystko na czas. Zadzwoń do Naszych handlowców i zamów, a przekonasz się, że My nie zawodzimy.

Poprawnie: Zapewniamy, że nasza firma dostarczy wszystko na czas. Zadzwoń do naszych handlowców i zamów, a przekonasz się, że my nie zawodzimy.

Kiedy stosujemy wielką literę w zaimkach? Wyłącznie w formach adresatywnych, a mówiąc prościej: w odniesieniu do osób, do których się zwracamy:

Poprawnie: Chciałbym Ci przekazać, że nie zgadzam się z Twoim zdaniem. Mam nadzieję, że weźmiesz moją opinię pod uwagę.

W powyższym zdaniu „moją” zaczyna się wielką literą, bo piszący nie chce honorować samego siebie, natomiast „Ci” i „Twoją” odnosi się do adresatki lub adresata wypowiedzi, dlatego wielka litera podkreśla szacunek i sympatię autora do tej osoby.

To samo obowiązuje w liczbie mnogiej:

Poprawnie: Dziś zapraszamy Was na kolejne internetowe spotkanie. Udział w nim pozwoli Wam podnieść Wasze kwalifikacje dzięki naszym wskazówkom.

Proste, prawda? Adresat (wy) jest honorowany wielką literą, nadawca (my) pisany jest małą. „Wasze” (wielką literą) kwalifikacje i „nasze” (małą literą) wskazówki.

Ale uwaga: wielkich liter w odniesieniu do innej osoby nie stosujemy, gdy przytaczamy wypowiedź:

Poprawnie: Jeżeli Twój rozmówca wciąż się nie zgadza, zapytaj go: „a jaka jest twoja propozycja?”.

W tym wypadku „Twój” to adresat(ka) naszej wypowiedzi, natomiast potem występuje jakiś nieznany „on”, który na wielką literę już nie zasługuje. 

Coś się zdaje lub wydaje

Być może jest to kalka językowa z angielskiego („It seems to be easy”) i niemieckiego („Es scheint einfach zu sein”), choć nie ma co do tego pewności. Wielu piszących dodaje mianowicie „być” po wyrażeniach „zdawać się” i „wydawać się”:

Źle: To wydawało się być niemożliwe do realizacji.

Źle: Monika zdawała się być zmęczona.

Poprawnie: To wydawało się niemożliwe do realizacji.

Poprawnie: Monika zdawała się zmęczona.

Obie, obaj i oboje

To też jest dziecinnie proste, a jednak każdy korektor spotyka się z błędnym użyciem tych słów. Najczęściej dotyczy to sytuacji, gdy mowa o dwóch osobach płci męskiej:

Źle: Jacek i Andrzej weszli do gabinetu. Oboje mieli na sobie garnitury.

Należałoby zapytać, który z nich jest kobietą…

Poprawnie: Jacek i Andrzej weszli do gabinetu. Obaj mieli na sobie garnitury.

Co trzeba zapamiętać?

• Obaj (obydwaj, dwaj) to dwóch mężczyzn lub chłopców.
• Obie (lub obydwie, dwie) to dwie kobiety, dziewczyny lub dziewczynki.
• Oboje (lub obydwoje, dwoje) to osoba płci męskiej oraz osoba płci żeńskiej.

Mam nadzieję, że ten niewielki zastrzyk wiedzy, a właściwie: powtórka z polskiego pozwoli Ci (sic!) pisać tak, by ani korektor, ani czytelnik nie płakał. Powodzenia!

Marek Trenkler

Autor jest właścicielem serwisu Texter.pl.

Data publikacji: 2021-02-18, ostatnia zmiana: 2021-02-18